...Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου Γρίβας...

Ο Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου Γρίβας* χτίστηκε το 817 μχ. στην τοποθεσία που βρίσκεται μέχρι σήμερα. Επεκτάσεις και διασπορά των μερών της εκκλησίας συνεχίζονται μέχρι και σήμερα με προσθήκες εσωτερικά και εξωτερικά. Κτίσμα Φουριακού τύπου με εξωτερικό τείχος.
Η εκκλησία, κατά την ολοκληρωτική καύση του χωριού από τους Τούρκους τη Δευτέρα 15 Οκτωβρίου 1912, « Διεσώθει » .

Η αρχιτεκτονική του Ναού :

Η αρχιτεκτονική του ναού είναι «Βασιλική παλαιοχριστιανική» (Μεγάλη μονοκόμματη αίθουσα με ξύλινη σκεπή, μεταφορά τις Ρωμαϊκής αστικής αρχιτεκτονικής στο Βυζάντιο).
Η αρχιτεκτονική αυτή προέρχεται από τη «βασίλειος στοά» των Αρχαίων Αθηναιών η οποία ονομάστηκε έτσι προς τιμή του άρχοντος βασιλέως. Έτσι πήρε και το όνομα «βασιλική» . Οι χριστιανοί ονόμασαν τους ναούς αυτούς βασιλικές διότι σε αυτές λατρεύονταν ο Βασιλεύς Χριστός.


Ιερό (1), Είσοδος Ανδρών (2), Είσοδος Γυναικών (3), Γυναικονίτης (4), Πλευρά Ανδρών (5), Πλευρά Γυναικών (6), Εξωτερικό καμπαναριό (7), Δεξιό Ψαλτήρι (8 α), Αριστερό Ψαλτήρι (8 β), Δεσποτικός Θρόνος (σήμερα Μητροπολιτικός) (9).

Γενική Περιγραφή του Ναού :

Όπως σε όλους τους ορθόδοξους ναούς έτσι κι εδώ, όταν μπεις συναντάς αριστερά και δεξιά τα δύο προσκυνητάρια με τις εικόνες του Αγίου Αθανασίου και της Παναγίας. Όταν προχωρήσεις θα δεις σκάμνους, τον άμβωνα, το μητροπολιτικό ή δεσποτικό θρόνο και τα ψαλτήρια. Στο βάθος βρίσκεται το τέμπλο (εικονοστάσι) με την Ωραία Πύλη και τις εικόνες. Πίσω από το τέμπλο βρίσκεται το ''ιερό'', που περιλαμβάνεται από την Αγία Τράπεζα, τη Θεία Προσκομιδή και την εικόνα του Αγίου Αθανασίου.
Η αρχική τοποθεσία του Νεκροταφείου βρισκόταν στο Νότιο μέρος της Εκκλησίας εκεί που σήμερα βρίσκεται το σιντριβάνι και το κιόσκι, μεταφέρθηκαν αργότερα στο Ανατολικό μέρος, την τελευταία 15ετία έχει γίνει νέα προσθήκη κοιμητηρίου στην Βόρεια πλευρά.


Τα Μέρη του Ναού :

Οι χριστιανικές βασιλικές, όπως αναφέρθηκε, ήταν επιμήκη κτίρια που διαιρούνταν εσωτερικά σε κλίτη ή μοίρες ή δρόμους (δρομικές βασιλικές). Τα κλίτη στον Ι.Ν. είναι τρία. Το μεσαίο κλίτος ήταν το πιο ευρύχωρο και το υψηλότερο.
Οι κίονας οι οποίοι χώριζαν τα κλίτη μεταξύ τους, από βορρά πρός Νότο, δεν έχουν ραβδώσεις και κατέληγαν σε περίτεχνα κορινθιακού ρυθμού, ενώ τα κενά μεταξύ των κιονοκράνων ενώνονταν με τόξα.
Κομμάτι του κλίτους έχει μειωθεί, προς Δυσμάς σχηματίζοντας τον Γυναικωνίτη.
Οι τοίχοι από το δάπεδο μέχρι το ύψος των τόξων καλύπτονταν από ορθομαρμαρώσεις λεπτών και πολύχρωμων μαρμάρων. Πάνω από αυτά υπήρχαν οι τοιχογραφίες, Αριστερά της γέννησης του Ιησού μέχρι το γάμο έν Καννά και δεξιά τη ζωή του Χριστού μέχρι την ανάσταση Του.
Τα δάπεδα αρχικά στολίζμένα με πέτρα δολομίτη που αφθονέι στο Πάικο και με την πάροδο τών ετών με Μαρμάρινες πλάκες κατα περίσταση.
Ο χώρος του ναού φωταγωγείται από τα πλαϊνά παράθυρα και με σειρά πολύλοβων παραθύρων πάνω από το Ιερό.
Το κλίτος καλύπτονταν από αμφίκλινη (σαμαρωτή) ξύλινη στέγη με κεντρική υπερύψωη, ενώ τα πλάγια κλίτη με μονόρρηκτη (επικλινείς) ξύλινη στέγη.

Αγιογράφηση :

Η εκκλησία ήταν περιμετρικά αγιογραφημένη τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, αλλά λόγω κακής συντήρησης ανά των χρόνων διαφυλάχτηκε μόνο το μέρος της γυναικείας πλευράς του Ναού.
Στόν κυρίως Ναό η Αγιογράφηση της αριστερής πλευράς αναπαραριστά χρονικά την Ιστορία από την σύλληψη και γέννηση του Ιησού μέχρι το γάμο έν Καννά. Ενώ η Δεξιά πλευρά Χρονικά τη ζωή του Χριστού μέχρι την ανάσταση Του.

Ο Γυναικονίτης :

Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, όταν απαγορευόταν να μπαίνουν οι γυναίκες στον κυρίως ναό, παρακολουθούσαν τη ΘΕΙΑ Λειτουργία, από τον πρόναο εκεί που φυλοξενείτω και ο Γυναικονύτης. Η γυναικεία πλευρά εισόδου ήταν η Δυτική ενώ των ανδρών η Νότια. Στον πρόναο λοιπόν η παρακολούθηση γινόταν από ειδικές Περσίδες στην κάτω και από πάνω του Διαχωρίσματος. Παρά την κατάργηση της απαγόρευσης εισόδου των Γυναικών στον Κύριο Ναό παρακολούθηση των μυστηρίων γινόταν από τον Εξώστη στον πάνω όροφος άνωθεν του Γυναικονύτη. Σήμερα στον «χώρο των πιστών» η Αριστερή πλευρά του Ναού καταλαμβάνεται από Γυναίκες.

Διοικητική Υπαγωγή :

Η εκκλησία άνηκε Διοικητικά στις Ιερές Μητροπόλεις ως ακολούθως :
α) Θεσσαλονίκης ,
β) Βοδενών (Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας) ,
γ) Κιλκίς ,
...και μέχρι σήμερα στην Ιερά Μητρόπολη Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως και
Πολυκάστρου.

Επίλογος :

Ο Άγιος Αθανάσιος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την Ιστορία του χωριού. Ζωογόνος πηγή των κατοίκων όπου με προσωπική εργασία και φροντίδα ακόμα και σήμερα καθαρίζουν την Εκκλησία (άσπρισμα, πλύσιμο εξωτερικών χώρων, χαλιά, τα καντήλια κτλ.)
Ο στολισμός του επιταφίου γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο της ολονυκτίας από τις γυναίκες του χωριού.

Απώλειες ιερών κειμηλίων σημειώθηκαν προσφάτως με την κλοπής των εικόνων της Παναγίας Άξιον Εστί και της Αγίας Παρασκευής, ενός Ιερού Ευαγγελίου και 2 Χρυσών θυμιατών.

Οι εφημέρειοι του Ιερού Ναού :

παπαΓιάννη Τάγκος 1981 – Σήμερα
παπαΧρήστος Κόιος 1965 – 1981
παπαΤρύφων Στόιος ~ 1953 - 1965
παπαΜανώλης (συζ Μαρίας Λητητάρη) ~ 1949 – 1953
παπαΒαγγέλης Ιωαννίδης (πατρικό Πούλκας)
.
.
.
παπαΤάγκος
παπαΤσίφκος
παπαΧρήστος Οικονόμου (Μακεδονομάχος εφονεύθει το 1876)
* Συμπλήρωση Περισοτέρων Στοιχείων να γίνεται στο Χώρο των Σχολίων στο Τέλος του Άρθρου.

..επιμέλεια ... Χριστίνα Τάγκου, Κόϊος Αθ. Χρήστος

(c) ... Κόϊος Αθ. Χρήστος ....Απαγορεύεται η Αντιγραφή του Κειμένου με κάθε μέσο.