Καντο ... ΒΟΥΚΙΝΟ !

Επισκεψεις....!

Ο Καιρος στη Γριβα !

Ψαχτηρι ...

Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2012

Το έθιμο “Ρουσουλίες” … στη Γρίβα !

Η καταβολή του έθιμου “Ρουσουλίες”  πηγαίνει πολλές δεκάδες εκτοντάδων χρόνια πίσω, στην  εποχή του Βυζαντίου και στις ομάδες των αρματωλών.

Οι αρματωλοί, αρματολοί  (ή “οπλισμένοι άνθρωποι“) ήταν τοπικοί Έλληνες χωρικοί που λειτούργησαν ως στρατιωτικές και αστυνομικές μονάδες κυβερνώντας τα βυζαντινά εδάφη, κατ΄ αρχάς.

Ιστορικά το όνομα εμφανίζεται κατά τον 15ο αιώνα επί των Βενετών που μίσθωναν φρουρές Ελλήνων μαχητών στους οποίους και ανέθεταν την φύλαξη των κτήσεών τους στον ελλαδικό χώρο.

Στην πραγματικότητα, η φεουδαρχία κάτω από την οποία οι στρατιωτικές/αστυνομικές μονάδες αυτές άνηκαν, διατήρησαν τα καθήκοντά τους σε αντάλλαγμα των τίτλων του εδάφους. Μετά τη κατάκτηση του ελλαδικού χώρου από τους Τούρκους το σύστημα αυτό ακολούθησαν και οι νέοι κατακτητές αναθέτοντας στους αρματολούς (ή καπετάνιους) την ασφάλεια και την ειρήνη (ησυχία) στις ορεινές και δυσπρόσιτες ή και ανυπότακτες περιοχές όπου η αντίσταση στη ξενική εξουσία εκδηλωνόταν με ληστείες ή αυθαιρεσίες των “κλεφτών”, πολλοί εκ των οποίων μετατάχθηκαν στις τάξεις των αρματωλών κατόπιν συνθήκης με τους Τούρκους, παρέχοντας σ΄ αυτούς πολλά και μεγάλα προνόμια.

Έτσι η Μακεδονία, η Θεσσαλία, η Ήπειρος, η Ακαρνανία και η Αιτωλία (ιδίως τα Άγραφα) απέβησαν οι κυριότερες έδρες των αρματωλών, γι΄αυτό και το έθι,ο συνναντάται ως επί το πλείστον στις περιοχές αυτές.
Οι Καπετάνιοι, στην προσπάθεια τους να ενισχύσουν τη δύναμη τους, που είχε άμεση σχέση με τα εδάφη που διοικούσαν, συχνά πήγαιναν σε άλλα χωριά προκαλώντας τον καπετάνιο της άλλης ομάδας σε μονομαχία. Ο νικητής αυτής θα έπαιρνε τα εδάφη του ηττημένου και τα παλληκάρια του. Η τακτική αυτή ήταν η επιβεβλημένη, καθότι δεν θα μπορούσε να επιτραπεί εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εσωτερικός πόλεμος.
Επίσης, εντός της περιοχής δικαιοδοσία τους, οι καπετάνιοι συγκέντρωναν εξαργύρωναν την “Προστασία” τους μέσω φόρους, με την παρουσία των ένοπλων παλληκαριών του.
   
          Οι “ρουσουλίες”, ως έθιμο,
διαδραματίζεται το 12ήμερο μεταξύ Χριστουγέννων και φώτων και όπως γίνονται τα νεώτερα χρόνια αντικατοπτρίζουν το παρελθόν και στις δύο παρακάτω πτυχές.

Η πρώτη πτυχή (πολεμική):
Επιτάσσει οι πολεμιστές (Χορευτές πλέον του πολιτιστικού συλλόγου Γρίβας) να ντύνονται την παραδοσιακή στολή και να αποχαιρετούν  τις αγαπημένες τους  ώστε να μεταβούν σε άλλα χωριά. Στον αποχαιρετισμό, γυναίκες του χωριού (Μητέρες, κόρες, αγαπημένες) δέναν τα μαντήλια τους στην μέση ή στο στήθος τους, δίνοντας το στίγμα ενθύμησης της έμμεσης παρουσία τους στην επικείμενη μάχη. Ευχή για καλή τύχη και καλή επιστροφή.



Μετά την μετάβαση στο χωριό προορισμού και μόλις οι αντίπαλες ομάδες συναντηθούν γίνεται η μονομαχία των καπετάνιων. Μία χορευτική πλέον μονομαχία στους ρυθμούς των χάλκινων και με χορούς όπως το Πατρούνινο, και η Στάνκενα. Στις ιαχές των πολεμιστών αναδεικνύεται ο νικητής και ο ηττημένος, αποδεχόμενος την ήττα καταβάλει το αντίτιμο σε φιλοξενία ή κεράσματα.

Η δεύτερη  πτυχή (Συλλεκτική):
Έγκειται σε έρανο. Όποτε η εκκλησία του πολιούχου της Γρίβας, Άγιος Αθανάσιος, χρειάζονταν διάφορες επισκευές, προσθήκες ή επεκτάσεις ανάτρεχαν στο έθιμο, εξ αφορμής της συγκέντρωσης των φόρων. Η συγκέντρωση των παλληκαριών (Χορευτές πλέον του πολιτιστικού συλλόγου Γρίβας),  από τον καπετάνιο (Πρωτοχορευτή),γινόταν στον προαύλιο χώρο του Ιερού Ναού και μετά τις ευλογίες του Ιερά  ξεκινούσαν.



Η Συγκέντρωση των παληκαριών από τον Καπετάνιο γινόταν στο προαύλιο του Ι.Ν. Αγίου Αθανασίου. Ο Ιεράς του ναού ευλογούσε τον Καπετάνιο και τα παληκάρια του, με τις Σπάθες υψωμένες κάναν 3 στροφές τρέχοντας τον ναό. Βγαίνοντας, εν χορό από τον Άγιο Αθανάσιο ...


... πήγαιναν σε κάθε σπίτι για την συλλογή των δωρεών. Μόλις φτάναν στις αυλές των σπιτιών, με την συνοδεία μουσικών οργάνων, φωνάζοντας,  καλούσαν τους οικοδεσπότες να δώσουν την προσφορά τους.
Εκεί χόρευαν, στις παρακάτω φιγούρες των χορό τους.
  • Με βηματισμό σε κύκλο και τα σπαθιά σε ύψωση,
  • ...με τρέξιμο σε κύκλο και τα σπαθιά σε ύψωση,
  • ...με επίκυψη στο κέντο του κύκλου κρατήντας την σπάθε από τη μύτη σε πρότασον
  • ... με ακούμπημα της μύτης της σπάθας στο έδαφος στην ίδια μεριά του εμπρός προτεταμένου, σταυρωμένου τους ποδιού και ...
  • ... το χτύπημα των σπαθιών στην στροφή  του χορού μεταξύ των ζευγαριών.

Εκείνοι τους κερνούσαν, κατ΄ αρχάς και κατόπιν πρόσφεραν, ο κάθε ένας ότι μπορούσε, για τον ιερό Ναό.


Έτσι μετά το πέρας της παρουσίας των ¨Ρουσουλίων¨ σε όλα τα σπίτια του χωριού, επέστρεφαν στην εκκλησία, όπου διαλύονταν η ομάδα με εντολή του καπετάνιου και τις ευλογίες της εκκλησίας.

σ.σ. Συντάκτη : Βιώνοντας καθημερινά την ξεδιάντροπη κλεψιά της γνήσιας Ελληνικής Μακεδονικής μας κληρονομιάς από τους γείτονες, οφείλω να πω ότι οποιαδήποτε αντιγραφή ή παραποίηση της ανωτέρω Ιστορίας αποτελεί υφαρπαγή.
Βέβαια είναι δύσκολο να αλλάξεις τον ΚΛΕΦΤΗ
και δυσκολότερα τον ΣΦΕΤΕΡΙΣΤΗ .



Πρότυπη έρευνα, επιμέλεια Κειμένου-Φωτό …. Χρήστος Αθ. Κόιος

Τετάρτη 14 Νοεμβρίου 2012

Χορός ” Μπέλα Ολυμπία (Λυμπίω) ” … κληροδότημα της Γρίβας στον Πολιτισμό !


Η πολιτιστική μας παράδοση , βγήκε από την ίδια τη ζωή. Καθημερινές, απλές ιστορίες αγάπης, έρωτα, χαράς και πόνου γνθέτουν το Μωσαϊκό της μετέπειτας πολιτιστιμικής μας ταυτότητας.
Οι Ιστορίες αυτές μπορεί να πάρουν διάφορες μορφές. Να γίνουν ένα υφαντό, ένα φόρεμα, μια αστεία ή λυπητερή ιστορία, μια παροιμία, ένα χωρατό που θα μας διασκεδάζει, κάτι “Σοφό” να μας δείξει τον δρόμο όταν χαθούμε, ένα τραγούδι … ακόμα ακόμα ένας Χορός !

Έτσι, μέσα από την προσπάθεια εντυπωσιασμού, της Ολυμπίας, ξεκινά η πορεία του πρώτου ίσως λαμπρού χορευτικό τραγούδιού, πού χάρισε η παράδοση της Γρίβας, στην Μακεδονίας μας και την παράδοση της.
Στόμα με στόμα κυκλοφόρησαν τα προξενιά της Ολυμπίας και η καθημερινή συρροή γαμπρών έξω από το πατρικό της. Μουσική, τραγούδια και καντάδες της εποχής, όλα σε μία προσπάθεια να τους διλέξει, όλα στο Βωμό ενός επικείμενου Γάμου.

Η Ολυμπία, κατάφερε να αγγίξει την κρυφή ελπίδα όλων των ανύπαντρων κοριτσιών να είναι επιθυμητά, ώστε τα παληκάρια να κάνουν υπέρβαση για να τις κατακτήσουν. Να φωνάξουν δυνατά, σε μία κοινωνία προξενιών και οικογενειακών συναλλαγών την αληθινή αγάπη τους γι΄ αυτές. Έτσι η διάδοση μιάς διαχρονικής ιδέας έγινε χορός. Χορός που χορεύεται από όλους τους πολιτιστικούς συλλόγους, έκτοτε, στην χερσόνησο του Αίμου !


Εικ. Χορευτές του Πολιτιστικού Συλλόγου Γρίβας, με τις παραδοσιακές στολές του χωριού !

Το ομιλών τοπικό γλωσσικό ιδίωμα, που είναι αρχικά γραμμένη η ιστορία στο μετέπειτα τραγούδι, είναι τα Εντόπια … [ Εντόπια πληροφορίες ... ΕΔΩ ]

Η Ιστορία του Τραγουδιού :  Στις πρόποδες του Πάικου, στην επαρχία Παιονίας, στην Μακεδονία μας, υπάρχει το Ιστορικό κεφαλοχώρι της Γρίβας. Ένα χωριό που κατοικείται από το 817μ.χ.  Εκεί, ζούσε μιά κοπέλα, η Ολυμπία Κόϊου, κόρη του μεγαλοκτηνοτρόφου Χρήστου Kόϊου και της Πετρούλας (γιαγιά-Πέτρα) γεννήθηκε το 1896 και ήταν η μεγαλύτερη κόρη της 6μελής οικογένειας και αδερφή των Διονύση (1900), Μαρίας (1903) και Κύρου (1910).Η Ολυμπία Κόϊου, κόρη του μεγαλοκτηνοτρόφου Χρήστου Kόϊου και της Πετρούλας (γιαγιά-Πέτρα) γεννήθηκε περίπου στα 1896 και ήταν η μεγαλύτερη κόρη της 6μελής οικογένειας και αδερφή των Διονύση (1900), Μαρίας (1903) και Κύρου (1910).

Ήταν μια πανέμορφη κάτασπρη κοπέλα, ψηλή και ξανθιά, εξ΄ ού και το μετέπειτα προσωνύμιο της «Μπέλα» που σημαίνει όμορφη και στα «Εντόπια».
Τα πανέμορφα χαρακτηριστικά , η κορμοστασιά και η ομορφιά της γρήγορα την έκαναν ξακουστή στην γύρω περιοχή και έγιναν η αιτία, να δημιουργήσει μεγάλη φήμη … κι όλοι να μιλούν γι΄ αυτή θαυμάζοντας τα κάλλη της.

Όταν ήταν πλέον σε ηλικία γάμου, άρχισαν και τα προξενιά. Πλούσιοι γαμπροί συνέρρεαν στη Γρίβα, από παντού. Σε καθημερινή βάση στο πατρικό της σπίτι, πριν την πλατεία του χωριού, (στο οποίο μεγάλωσα ως παιδί και αποτελεί πλεόν δικό μου πατρικό, ως εγγονός βέβαια του Κύρου Χρ. Κόϊου) … κατακλύζονταν από υποψήφιους γαμπρούς, μουσικά όργανα και καντάδες.

Η Ολυμπία όμως, παρά τα πάμπολλα ταξίματα και προικιά ήδη αγαπούσε τον Πούλκα Ιωάννη, μετέπειτα άντρα της, μελλοντικό Γραμματέα και Πρόεδρο του χωριού, και απέκτησαν 4 παιδιά. Τον Θεόδωρο, την Αθηνά, την Φιλίτσα και τον Χρήστο.

Το τραγούδι εξιστορεί την προσπάθεια των επίδοξων γαμπρών, μαζί με τις προσφορές προικός και επίδειξη του πλούτου τους, να πείσουν την Ολυμπία, και τους γονείς της, με τα ταξιματά τους, να τους επιλέξει.

Αποσπάσματα στίχων του τραγουδιού σε έμμετρη νοηματική μετάφραση, στην βάση της υπαρκτής μουσικής του Δίσημου χορού :
Τα όργανα βαρούνε μπέλλα Λυμπιά
τα όργανα βαρούνε μπέλλα Λυμπιά,
γλυκιά μου μάνα Γουμεντσιώτες πάνε
Γουμεντσιώτες πάνε τ’ς γκρέντες να πάρουν.

Παν τα Παληκάρια μπέλλα Λυμπιά
παν τα Παληκάρια μπέλλα Λυμπιά
Γλυκιά μου μάνα να πάρουν την Λυμπία
να πάνε την Λυμπία στην εκκλησιά

Έμπρος πάει η μπέλα, μπέλα Λυμπιά
έμπρος πάει κι ο Ντίνος, ο Ντίνος ο ρουσσός
ωχ αμάν αμάν, ο Ντίνος ο ρουσσός
ωχ αμάν αμάν, του Ατζιμιτσιώφ.

Έμπρος πάει η μπέλα, μπέλα Λυμπιά
άπο πίσω πάει, Ντίνος Ατζιμιτζιώφ
τον ακολουθεί ο Θάνος ο Μπούλεβ
ο Θάνος ο Μπούλεβ την ακολουθεί

Πιό πίσω από τον Ντίνο, μπέλα Λυμπιά
πιό πίσω κι απ΄ τον Θάνο, μπέλα Λυμπιά
είναι και ο Γιάννης, ο Γραμματικός
ωχ αμάν αμάν ο Γιάννης ο Πούλκας

Ο Ντίνος έχεις σπίτι, σπίτι με αυλή,
ο Ντίνος έχεις σπίτι, σπίτι με αυλή,
εχεί μεγάλο σπίτι, τεράστιο κονάκι,
οικόπεδο μεγάλο κι άλλο θα φτιάσει

Ο Γιάννης σπίτι δεν έχεις, μπέλλα Λυμπιά
ο Γιάννης σπίτι δεν έχει, που θα μείνετε
πως θα παντρευτείτε τι σπιτικό θα κάνετε
με άδειο τρουβά πως θα ζήσετε


Χορός : Γυναικείος / Τύπος : Συρτός σε ελεύθερη κίνηση



Χορός Μπέλα Ολυμπία … στα Κούλουμα της Γρίβας, 2012 !



«Μπέλα Ολυμπία» … με τα Χάλκινα της Γουμένισσας


σ.σ. Συντάκτη : Βιώνοντας καθημερινά την ξεδιάντροπη κλεψιά της γνήσιας Ελληνικής Μακεδονικής μας κληρονομιάς από τους γείτονες, οφείλω να πω ότι οποιαδήποτε αντιγραφή ή παραποίηση της ανωτέρω Ιστορίας αποτελεί υφαρπαγή.
Βέβαια είναι δύσκολο να αλλάξεις τον ΚΛΕΦΤΗ
και δυσκολότερα τον ΣΦΕΤΕΡΙΣΤΗ
Ευχαριστώ ιδιαιτέρως :… την πολυαγαπημένη μου Θεία, Κα Γαρυφαλιά (Φιλίτσα) Πετσανούκη, κόρη της γιαγιάς Ολυμπίας.
 ...με την Κα Γαρυφαλιά (Φιλίτσα) Πετσανούκη, κόρη της γιαγιάς Ολυμπίας
Πρότυπη έρευνα, επιμέλεια Κειμένου-Φωτό-Βίντεο .... Χρήστος Αθ. Κόιος

Σάββατο 3 Νοεμβρίου 2012

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ … 16ης γιορτής «Κάστανο, Κρασί, Τυρί»


                                                       ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ


Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γρίβας, ο Σύλλογος Γυναικών Γρίβας και ο Ποδοσφαιρικός Σύλλογος «Μακεδονικός» Γρίβας, μετά την ολοκλήρωση της 16ης γιορτής «Κάστανο, Κρασί, Τυρί» 2012, νοιώθει επιπρόσθετα την ανάγκη να ευχαριστήσει θερμά και δημόσια τους :
… αντιπεριφερειάρχη κύριο Γκουντενούδη Χρήστο, τον βουλευτή του νομού Κιλκίς κύριο Γεωργαντά Γεώργιο , τον αστυνομικό διευθυντή του Κιλκίς κύριο Μανωλά Αριστοτέλη, τον Δήμαρχο του Δήμου Παιονίας κύριο Λαπόρδα Αθανάσιο, τους αντιδημάρχους κυρίους, Θεοδωρίδη, Καραθόδωρο και Σιωνίδη, τα στελέχη και τους εργαζόμενους στο Δήμου Παιονίας, τον Διοικητή του Αστυνομικού τμήματος Γουμένισσας κύριο Μπουζαλά Αντώνη, το εμπορικό επιμελητήριο Κιλκίς, τα εμπορικά καταστήματα της Γρίβας και τον εμπορικό σύλλογο Γουμένισσας.
… για την τιμή που μας κάνανε με την παρουσία τους.

Ευχαριστούμε επίσης όλους όσους στήριξαν την γιορτή με τις προσφορές τους :
για την προσφορά κρασιού τα οινοποιία-κτήματα:
Αϊδαρίνη, Τάτση, Ευτυχίδη, Χατζηβαρύτη, Παυλίδη, Χατζηδαμιανού, Λίγα, Πετεινή-Ακροθέα, Αρχοντάκη, Κωσταντινίδη, Πέτσο.
για την προσφορά τυριού  τον αγροτικό συνεταιρισμό Γρίβας, τις βιομηχανίες γάλακτος Λύκας, Κολιός και Βλάχα.

Τους καστανοπαραγωγούς της Γρίβας για την προσφορά καστάνων, «καυσόξυλα Κόιος Γ. Δημήτριος» για την προσφορά ξυλείας, τις νοικοκυρές της Γρίβας για τις πεντανόστιμες παραδοσιακές πίτες, όλους τους συγχωριανούς και φίλους μας για την πάσης φύσεως υλική και οικονομική τους στήριξη σε είδη Εστίασης, εξοπλισμό κουζίνας, οικοδομικά υλικά, είδη εξωτερικών χώρων καθώς και τα Χάλκινα της Γουμένισσας για την εξαιρετική όπως πάντα παραδοσιακή μουσική επένδυση της Γιορτή.

Το μεγαλύτερο βέβαια Ευχαριστώ, από τα βάθη της καρδιάς μας, πηγαίνει στους εθελοντές μας. Η προσφορά τους πολύτιμη και ανεκτίμητη. Ανατποκρινόμενοι, άοκνα, σε ότι τους ζητήθηκε, επομίστηκαν το βάρος της γιορτής και κατάφεραν με τον καλύτερο τρόπο να καλύψουν κάθε πόστο προσφοράς που τους ζητήθηκε. Σ΄ αυτούς, εστιάζουμε κι εμείς τατους προβολής και το παρατεταμένο μα χειροκρότημα. Η τελική επιτυχία της γιορτής τους πιστώνεται. Σας Ευχαριστούμε θερμά !

                                                                       Τα συνυπογράφοντα προεδρεία των Συλλόγων Γρίβας