Οι αρματωλοί, αρματολοί (ή “οπλισμένοι άνθρωποι“) ήταν τοπικοί Έλληνες χωρικοί που λειτούργησαν ως στρατιωτικές και αστυνομικές μονάδες κυβερνώντας τα βυζαντινά εδάφη, κατ΄ αρχάς.
Ιστορικά το όνομα εμφανίζεται κατά τον 15ο αιώνα επί των Βενετών που μίσθωναν φρουρές Ελλήνων μαχητών στους οποίους και ανέθεταν την φύλαξη των κτήσεών τους στον ελλαδικό χώρο.
Στην πραγματικότητα, η φεουδαρχία κάτω από την οποία οι στρατιωτικές/αστυνομικές μονάδες αυτές άνηκαν, διατήρησαν τα καθήκοντά τους σε αντάλλαγμα των τίτλων του εδάφους. Μετά τη κατάκτηση του ελλαδικού χώρου από τους Τούρκους το σύστημα αυτό ακολούθησαν και οι νέοι κατακτητές αναθέτοντας στους αρματολούς (ή καπετάνιους) την ασφάλεια και την ειρήνη (ησυχία) στις ορεινές και δυσπρόσιτες ή και ανυπότακτες περιοχές όπου η αντίσταση στη ξενική εξουσία εκδηλωνόταν με ληστείες ή αυθαιρεσίες των “κλεφτών”, πολλοί εκ των οποίων μετατάχθηκαν στις τάξεις των αρματωλών κατόπιν συνθήκης με τους Τούρκους, παρέχοντας σ΄ αυτούς πολλά και μεγάλα προνόμια.
Έτσι η Μακεδονία, η Θεσσαλία, η Ήπειρος, η Ακαρνανία και η Αιτωλία (ιδίως τα Άγραφα) απέβησαν οι κυριότερες έδρες των αρματωλών, γι΄αυτό και το έθι,ο συνναντάται ως επί το πλείστον στις περιοχές αυτές.
Οι Καπετάνιοι, στην προσπάθεια τους να ενισχύσουν τη δύναμη τους, που είχε άμεση σχέση με τα εδάφη που διοικούσαν, συχνά πήγαιναν σε άλλα χωριά προκαλώντας τον καπετάνιο της άλλης ομάδας σε μονομαχία. Ο νικητής αυτής θα έπαιρνε τα εδάφη του ηττημένου και τα παλληκάρια του. Η τακτική αυτή ήταν η επιβεβλημένη, καθότι δεν θα μπορούσε να επιτραπεί εντός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εσωτερικός πόλεμος.
Επίσης, εντός της περιοχής δικαιοδοσία τους, οι καπετάνιοι συγκέντρωναν εξαργύρωναν την “Προστασία” τους μέσω φόρους, με την παρουσία των ένοπλων παλληκαριών του.
Οι “ρουσουλίες”, ως έθιμο, διαδραματίζεται το 12ήμερο μεταξύ Χριστουγέννων και φώτων και όπως γίνονται τα νεώτερα χρόνια αντικατοπτρίζουν το παρελθόν και στις δύο παρακάτω πτυχές.
Η πρώτη πτυχή (πολεμική): Επιτάσσει οι πολεμιστές (Χορευτές πλέον του πολιτιστικού συλλόγου Γρίβας) να ντύνονται την παραδοσιακή στολή και να αποχαιρετούν τις αγαπημένες τους ώστε να μεταβούν σε άλλα χωριά. Στον αποχαιρετισμό, γυναίκες του χωριού (Μητέρες, κόρες, αγαπημένες) δέναν τα μαντήλια τους στην μέση ή στο στήθος τους, δίνοντας το στίγμα ενθύμησης της έμμεσης παρουσία τους στην επικείμενη μάχη. Ευχή για καλή τύχη και καλή επιστροφή.
Μετά την μετάβαση στο χωριό προορισμού και μόλις οι αντίπαλες ομάδες συναντηθούν γίνεται η μονομαχία των καπετάνιων. Μία χορευτική πλέον μονομαχία στους ρυθμούς των χάλκινων και με χορούς όπως το Πατρούνινο, και η Στάνκενα. Στις ιαχές των πολεμιστών αναδεικνύεται ο νικητής και ο ηττημένος, αποδεχόμενος την ήττα καταβάλει το αντίτιμο σε φιλοξενία ή κεράσματα.
Η δεύτερη πτυχή (Συλλεκτική): Έγκειται σε έρανο. Όποτε η εκκλησία του πολιούχου της Γρίβας, Άγιος Αθανάσιος, χρειάζονταν διάφορες επισκευές, προσθήκες ή επεκτάσεις ανάτρεχαν στο έθιμο, εξ αφορμής της συγκέντρωσης των φόρων. Η συγκέντρωση των παλληκαριών (Χορευτές πλέον του πολιτιστικού συλλόγου Γρίβας), από τον καπετάνιο (Πρωτοχορευτή),γινόταν στον προαύλιο χώρο του Ιερού Ναού και μετά τις ευλογίες του Ιερά ξεκινούσαν.
Η Συγκέντρωση των παληκαριών από τον Καπετάνιο γινόταν στο προαύλιο του Ι.Ν. Αγίου Αθανασίου. Ο Ιεράς του ναού ευλογούσε τον Καπετάνιο και τα παληκάρια του, με τις Σπάθες υψωμένες κάναν 3 στροφές τρέχοντας τον ναό. Βγαίνοντας, εν χορό από τον Άγιο Αθανάσιο ...
... πήγαιναν σε κάθε σπίτι για την συλλογή των δωρεών. Μόλις φτάναν στις αυλές των σπιτιών, με την συνοδεία μουσικών οργάνων, φωνάζοντας, καλούσαν τους οικοδεσπότες να δώσουν την προσφορά τους.
Εκεί χόρευαν, στις παρακάτω φιγούρες των χορό τους.
- Με βηματισμό σε κύκλο και τα σπαθιά σε ύψωση,
- ...με τρέξιμο σε κύκλο και τα σπαθιά σε ύψωση,
- ...με επίκυψη στο κέντο του κύκλου κρατήντας την σπάθε από τη μύτη σε πρότασον
- ... με ακούμπημα της μύτης της σπάθας στο έδαφος στην ίδια μεριά του εμπρός προτεταμένου, σταυρωμένου τους ποδιού και ...
- ... το χτύπημα των σπαθιών στην στροφή του χορού μεταξύ των ζευγαριών.
Εκείνοι τους κερνούσαν, κατ΄ αρχάς και κατόπιν πρόσφεραν, ο κάθε ένας ότι μπορούσε, για τον ιερό Ναό.
Έτσι μετά το πέρας της παρουσίας των ¨Ρουσουλίων¨ σε όλα τα σπίτια του χωριού, επέστρεφαν στην εκκλησία, όπου διαλύονταν η ομάδα με εντολή του καπετάνιου και τις ευλογίες της εκκλησίας.
σ.σ. Συντάκτη : Βιώνοντας καθημερινά την ξεδιάντροπη κλεψιά της γνήσιας Ελληνικής Μακεδονικής μας κληρονομιάς από τους γείτονες, οφείλω να πω ότι οποιαδήποτε αντιγραφή ή παραποίηση της ανωτέρω Ιστορίας αποτελεί υφαρπαγή.
Βέβαια είναι δύσκολο να αλλάξεις τον ΚΛΕΦΤΗ και δυσκολότερα τον ΣΦΕΤΕΡΙΣΤΗ .
Πρότυπη έρευνα, επιμέλεια Κειμένου-Φωτό …. Χρήστος Αθ. Κόιος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου